در میان ۵۲ شرکت پولدار و تاثیرگذار ایران که قدرت نقدشوندگی بیش‌از ۵بار در سال را دارند، نام برخی خودروسازان و قطعه‌سازان شامل «مهرکامپارس»۳۵بار، «زامیاد» ۱۱بار، «گروه صنعتی بارز» ۸بار، «نیرومحرکه» ۶بار، «بهمن‌دیزل» ۵بار، «تراکتورسازی ایران» ۴بار و «ایران‌خودرودیزل» ۳بار به‌چشم می‌خورد.
در این رابطه محمدحسین ادیب، اقتصاددان می‌گوید: «تعداد دفعات گردش سالانه سرمایه و پول در یک شرکت از اهمیت بسزایی برخوردار است. دراین رابطه شرکت‌هایی که ۸۰درصد فروش کشور را در بورس دارند و پول‌شان هفت‌بار در سال گردش دارد؛ مزیت رقابتی دارند. در تمام دنیا این بنگاه‌های اقتصادی و شرکت‌ها موفق هستند که براساس مزیت نسبی آن کشور فعالیت می‌کنند ؛ البته در ایران نیز همین‌طور است.»
چه شرکت‌هایی در بورس پولدار هستند؟
این اقتصاددان با اشاره به اینکه عده‌ای فکر می‌کنند باید پول داشته باشند تا سود کنند، ادامه می‌دهد: «در این رابطه بین میزان فروش در بورس و سودی که افراد کسب می‌کنند، ارتباط یک‌به‌یک نیست. بعضی شرکت‌ها با فروش کمتر به سود بیشتری دست پیدا می‌کنند.» به‌همین‌دلیل بررسی این نکته که چه شرکت‌هایی در بورس پول دارند، بسیار حائزاهمیت است.
در همین رابطه ادیب بیان می‌کند: «شرکتی که خالص دارایی جاری یعنی دارایی جاری منهای بدهی جاری آن بیشتر است؛ در بورس از همه پولدارتر بوده، در واقع سرمایه در گردش منهای بدهی است. دارایی جاری؛ زمین، ساختمان، ماشین‌آلات و... نیست. ازسوی‌دیگر چهل شرکت در بورس هم ۸۸درصد سود خالص بورس و هم ۷۷ درصد خالص دارایی جاری بورس را در اختیار دارند. اما درباره اینکه می‌گویند در اقتصاد پول نیست باید گفت درواقع شرکت‌هایی که در رشته‌ها و صنایعی که ایران در آن دارای مزیت نسبی هستند، پول دارند و منابع، دست آنهاست و شرکت‌هایی که پول ندارد در رشته‌هایی فعالیت می‌کنند که ایران در آن مزیت رقابتی ندارد. البته باید گفت این مختص ایران نیست و در تمام دنیا نیز همین‌گونه است.»
این نسبت برای شرکت ایران‌خودرودیزل ۱۱.۶۳۰ میلیارد تومان است و به نوعی پولدارترین شرکت در گروه خودرویی بورس و همچنین در بین خودروسازان و قطعه‌سازان بازار سرمایه به‌شمار می‌رود. بعد از آن؛ شرکت‌های تراکتورسازی‌ایران (۵.۴۸۶ میلیاردتومان)، بهمن‌دیزل (۲.۲۶۲ میلیاردتومان)، زامیاد (۱.۷۹۵ میلیاردتومان)، گروه بارز (۱.۱۹۴ میلیارد ومان)، خمحرکه (۸۰۳ میلیاردتومان) و مهرکامپارس (۱۷۱ میلیاردتومان) قرار دارند.
نسبت بدهی جاری به دارایی جاری
شاخص بعدی که در این رابطه مهم بوده، نسبت بدهی جاری به دارایی جاری است. این کارشناس مسائل اقتصادی درباره این شاخص توضیح می‌دهد: «میانگین این نسبت در دنیا ۸۰درصد بوده اما در این لیست؛ میانگین ۸۸درصد است.به نوعی اسامی شرکت‌هایی که در این لیست نسبت بدهی جاری به داریی جاری آن‌ها بالای ۸۰درصد است، تمیز کار می‌کنند و مدیران‌عامل و مدیران مالی کار خود را بلد هستند و در این امر خبره محسوب می‌شوند.»
مهرکامپارس در این شاخص صدرنشین بوده و این نسبت ۹۱درصد است. نسبت بدهی جاری به دارایی جاری زامیاد ۸۷درصد، گروه بارز ۷۶درصد، بهمن‌دیزل ۷۴درصد، نیرومحرکه ۶۲درصد، ایران‌خودرودیزل ۶۱ درصد و تراکتورسازی‌ایران نیز ۵۶درصد است.
نسبت هزینه‌های اداری، تشکیلاتی و عمومی به بهای تمام‌شده
مولفه مهم بعدی این زمینه؛ نسبت هزینه‌های اداری، تشکیلاتی عمومی به بهای تمام‌شده است. ادیب در این باره نیز می‌گوید: «شرکت‌هایی که ۸۰درصد فروش در ایران را دارند؛ نسبت هزینه‌های اداری، تشکیلاتی عمومی به بهای تمام‌شده آن‌ها ۵درصد بوده و این نسبت بهینه است. اما اگر این نسبت ۹درصد باشد، باید مدیرعامل اخراج یا مجموعه بدون هیات‌مدیره اداره شود. البته باید گفت این نسبت در مورد شرکت‌های تولیدی بزرگ بوده و نه شرکت‌های خدماتی که حدود ۹۰درصد هزینه‌های آن‌ها مربوط به دستمزد است.»
این نسبت برای مهرکامپارس ۰.۰۴۶، زامیاد ۰.۰۸۶، گروه‌بارز ۰.۰۳۱، نیرومحرکه ۰.۰۴۳، بهمن‌دیزل ۰.۱۸۱، تراکتورسازی ایران ۰.۰۸۳ و ایران‌خودرودیزل نیز ۰.۰۸۳ است.
مفهوم مدیریت ریسک
یک مفهوم مهم در اقتصاد؛ مدیریت ریسک است. در همین رابطه ادیب می‌افزاید:«ریسک یعنی کسی بلد باشد بدهی خود را بفروشد، چنین اقدامی مدیریت ریسک است. بنابراین اگر شرکتی دارای نسبتی زیر ۸۰درصد است، (هر چقدر که این عدد کمتر باشد)، به‌این معناست که پر ریسک اداره می‌شود.»
وی ادامه می‌دهد: «برای درک این بدهی باید پرسید آمریکا به چه طریقی اداره می‌شود، این کشور ۵۳ هزار میلیارد دلار اوراق دارد؛ اوراق یعنی فروش بدهی که نصف آن متعلق به دولت و نصف دیگر برای بخش خصوصی بوده، پس می‌توان گفت الگوی اداره آمریکا فروش بدهی است. خانه؛ ۹۰درصد ثروت آمریکایی‌ها را تشکیل می‌دهد، به‌طوری‌که مبلغ به‌دست‌آمده از فروش خانه در آمریکا طی سال ۲۰۲۳ حدود ۳۴۰ میلیارد دلار بوده است.»
